A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O P R S Ś T U V W Z Ź Ż

Józefa BABICKIEGO – ulica na osiedlu Hufcowa wytyczona i nazwana w 1979 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Józef Babicki, 1880-1952, pedagog, działacz oświatowy.

BABIEGO LATA – ulica na Dołach wytyczona i nazwana w 2002 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od wyrażenia babie lato 'ciepłe i pogodne dni wczesnej jesieni’.

Grażyny BACEWICZ – ulica na osiedlu Widzew Wschód wytyczona i nazwana w 1985 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Grażyna Bacewicz, 1909-1969, łodzianka, kompozytorka i skrzypaczka.

Klimka BACHLEDY – ulica na Stokach, wytyczona i nazwana w 1992 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Klemens (potocznie Klimek) Bachleda, 1849-1910, zakopiańczyk, pierwszy ratownik górski, współzałożyciel Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, przewodnik tatrzański. Ulica leży w sąsiedztwie innych o nazwach związanych z nazewnictwem górskim.

BACOWA, -ej – ulica na Stokach, południowa przecznica Brzezińskiej, wytyczona i nazwana w 1976 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika baca 'starszy pasterz owiec w górach’. Ulica leży w sąsiedztwie innych o nazwach związanych z nazewnictwem górskim.

Krzysztofa Kamila BACZYŃSKIEGO – ulica na osiedlu Rogatka, wytyczona i nazwana w 1984 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Krzysztof Kamil Baczyński, 1921-1944, poeta czasu wojny, żołnierz AK.

*BADYLOWA, -ej – ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika badyl 'łodyga rośliny pozbawiona liści, najczęściej uschła’; → Okulickiego.

*BAGATELA, -i – ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bagatela 'mała rzecz, drobiazg’; być może nazwa nadana na wzór nazwy ulicy w Warszawie; → Cieszkowskiego.

Jerzego BAJANA – ulica na Żabieńcu, po włączeniu do miasta w 1945 r. zachowała nazwę. ♦ Nazwa upamiętniająca: Jerzy Bajan, 1901-1967, pułkownik lotnictwa, pilot myśliwski i sportowy.

BAJECZNA, -ej – ulica na Chojnach, po włączeniu do miasta w 1945 r. zachowała nazwę. ♦ Nazwa bez uzasadnienia terenowego, utworzona od rzeczownika bajka 'opowiadanie o treści fantastycznej’.

BALLADYNY – ulica na osiedlu Radogoszcz Wschód, wytyczona i nazwana w 1985 r. ♦ Nazwa bez uzasadnienia terenowego: Balladyna, tytułowa bohaterka dramatu Juliusza Słowackiego pod tym samym tytułem.

BALONOWA, -ej – ulica osiedlowa na Retkini. Przed włączeniem Retkini do miasta nosiła nazwę Długa Kolonia i prowadziła od ul. Retkińskiej do ówczesnej wsi Smulsko. Po włączeniu do Łodzi została nazwana w 1946 r. Z czasem stała się główną ulicą osiedla mieszkaniowego, które wzięło od niej nazwę. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika balon 'statek powietrzny składający się z powłoki wypełnionej gazem lżejszym od powietrza; także termin sportowy w grze w tenisa lub piłkę nożną’. Ulica leży w sąsiedztwie innych o nazwach związanych ze sportem.

BALSAMOWA, -ej – ulica na osiedlu Wilanów początkowo bez nazwy, nazwana po włączeniu do Łodzi w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika balsam 'roztwór żywic działający kojąco i przyspieszający gojenie ran’.

BAŁTYCKA, -ej – ulica na Chojnach, po włączeniu do miasta w 1945 r. zachowała nazwę. ♦ Nazwa bez uzasadnienia terenowego, utworzona od nazwy geograficznej Bałtyk 'śródlądowe morze w północnej Europie, część Oceanu Atlantyckiego’.

*BAŁTYCKA, -ej – ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od nazwy Bałtyk 'śródlądowe morze w północnej Europie, część Oceanu Atlantyckiego’; → Krzewowa.

BAŁUCKI RYNEK, -ego, -nku – wytyczony w 1860 r. jako centralny plac nowo założonej osady na terenie sąsiadującego ze Starym Miastem majątku Bałuty (Nowe Bałuty), stąd nazwa, którą zachowuje do dziś, podobnie jak i funkcję targowiska, zajmując pow. 2,05 ha. ♦ Nazwa uzasadniona terenowo.

Michała BAŁUCKIEGO – ulica na Dąbrowie, gdzie większość ulic nosi imiona polskich pisarzy XIX-XX w. Powstała w 1932 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Michał Bałucki, 1837-1901, powieściopisarz i wybitny komediopisarz; zbliżona tematycznie do nazw sąsiednich ulic pochodnych od nazw pisarzy.

Stefana BANACHA – dziś niewielka uliczka odchodząca na wschód od Kopcińskiego. Powstała w 1946 r. jako przedłużenie ul. Południowej (obecnie Rewolucji 1905 r.) i prowadziła do Konstytucyjnej. Nazywała się wówczas → Nowo-Południowa. Po 1974 r. przemianowana na Banacha, zaś jej wschodnia część zanikła pod nową zabudową. ♦ Nazwa upamiętniająca: Stefan Banach, 1892-1945, matematyk, przedstawiciel lwowskiej szkoły matematycznej. Przy tej ulicy mieści się gmach Wydziału Matematyki UŁ.

Tadeusza BANACHIEWICZA – ulica na osiedlu Rogatka, wytyczona i nazwana w 1984 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Tadeusz Banachiewicz, 1882-1954, profesor, matematyk, astronom, geodeta.

BANANOWA, -ej – ulica na terenie Nowosolnej istniejąca pierwotnie jako Parkowa, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1988 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika banan 'owoc rośliny tropikalnej’. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo.

Władysława BANDURSKIEGO – od 1994 r. nazwa ta przysługuje przedłużeniu al. → Mickiewicza w kierunku zachodnim za torami kolejowymi. ♦ Nazwa upamiętniająca: Władysław Bandurski, 1865-1932, ksiądz biskup, honorowy kapelan Legionów Polski, naczelny kapelan Wojska Litwy Środkowej.

BANKOWA, -ej – ulica znajdująca się na Chojnach, wschodnia przecznica ul. Tuszyńskiej. Obecna na planie już w 1921 r. ♦ Nazwa być może motywowana terenowo, lecz rodzaj motywacji niejasny. Utworzona od rzeczownika bank 'przedsiębiorstwo przeprowadzające operacje pieniężne, głównie kredytowe’.

BARBARY – ulica na Marysinie, po włączeniu do miasta w 1945 r. zachowała nazwę. ♦ Nazwa bez uzasadnienia terenowego, utworzona od imienia żeńskiego Barbara.

Piotra BARDOWSKIEGO – ulica na Kozinach widoczna na planie z 1930 r. jako → Sułkiewicza. W 1951 r. przemianowana. ♦ Nazwa upamiętniająca: Piotr Bardowski, 1846-1886, rosyjski rewolucjonista, współpracownik I Proletariatu. Stracony na stokach Cytadeli.

Plac im. Norberta BARLICKIEGO – rozległy plac wytyczony w obrębie włączonej do miasta w latach 60. XIX w. dzielnicy Wiązowej zwany był do 1873 r. → Wiązowym Rynkiem, następnie → Zielonym Rynkiem. Obecnie leży w środkowej części miasta na terenie Starego Polesia i zajmuje pow. 1,67 ha. Pełnił funkcję handlową, którą zachował do dziś. W 1934 r. plac zyskał imię płk. Ignacego → Boernera. W 1945 r. przemianowany na Barlickiego. Plac jest ważnym węzłem komunikacyjnym. Mieści się tu także hala targowa, która przejęła dawną nazwę placu targowego Zielony Rynek. ♦ Nazwa upamiętniająca: Norbert Barlicki, 1880-1941, działacz PPS, prawnik, publicysta, dwukrotnie wybierany na prezydenta miasta Łodzi.

BAROKOWA, -ej – ulica na terenie Łagiewnik, wytyczona i nazwana w 1985 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika barok 'kierunek w kulturze europejskiej, odznaczający się ozdobnością’. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo.

Henryka BARONA – ulica na Manii powstała w 1930 r. W 1955 r. przemianowana na → Kniewskiego. W 1991 r. przywrócono poprzednią nazwę. ♦ Nazwa upamiętniająca: Henryk Baron, pseudonim „Smukły”, 1887-1907, działacz socjalistyczny, członek Organizacji Bojowej PPS. Uczestnik wielu akcji zbrojnych. Stracony na Cytadeli.

BARSKA, -ej – ulica na Zdrowiu powstała w 1930 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia utworzona od nazwy Bar 'miasto na Ukrainie, miejsce zawiązania Konfederacji Barskiej w 1768 r.’. Zbliżona tematycznie do nazw sąsiednich ulic pochodnych od nazw miejscowości leżących na Ukrainie.

*BARSKA, -ej – ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od nazwy miejscowej Bar 'miasto na Ukrainie, miejsce zawiązania Konfederacji Barskiej w 1768 r.’; → Hektarowa.

Zygmunta BARTKIEWICZA – ulica na osiedlu Romanów wytyczona i nazwana w 1989 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Zygmunt Bartkiewicz, 1867-1944, literat, felietonista i dziennikarz łódzki związany m.in. z Gońcem Łódzkim.

BARTNICZA, -ej – ulica na terenie Andrzejowa istniejąca pierwotnie jako Zakładowa, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1988 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bartnik 'pszczelarz hodujący pszczoły w barciach’. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo.

**BARTNICZA, -ej – ulica na Dołach znana od 1932 r. W latach 60. XX w. zniknęła pod osiedlową zabudową. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bartnik 'hodowca pszczół w barciach; pszczelarz’.

Beli BARTOKA – ulica na Widzewie wytyczona i nazwana w 1976 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Bela Bartok, 1881-1945, węgierski kompozytor i pianista.

Plac BARTOSZA GŁOWACKIEGO – plac przylegający do ul. Retkińskiej. Nazwa nadana w 1994 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Wojciech Głowacki, właśc. Wojciech Bartos, ok. 1758-1794, polski chłop, kosynier, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, bohater bitwy pod Racławicami.

BARWINKOWA, -ej – ulica na terenie Nowosolnej istniejąca pierwotnie jako Piaskowa, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1988 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika barwinek 'roślina o zimotrwałych liściach i niebieskich kwiatach’. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo.

BARWNA, -ej – ulica w Rudzie Pabianickiej istniejąca pierwotnie jako Lipowa, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika barwa 'kolor’.

*BARYKAD 1905 r. – ♦ Nazwa upamiętniająca, utworzona od rzeczownika barykada 'zapora utworzona w czasie walk ulicznych w celu zamknięcia dostępu do miejsc bronionych’ oraz roku wydarzenia; → Rewolucji 1905 r.

BASENOWA, -ej – ulica na Rokiciu istniejąca pierwotnie jako Rydza-Śmigłego, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika basen 'sztuczny zbiornik wodny’.

BASTIONOWA, -ej – ulica na Nowym Złotnie wytyczona i nazwana w 1986 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bastion 'element fortyfikacji o postaci wysuniętej pięciokątnej budowli ziemnej’. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo.

BASZTOWA, -ej – ulica na Nowym Złotnie wytyczona i nazwana w 1986 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika baszta 'wieża o charakterze obronno-obserwacyjnym’. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo.

BAŚNIOWA, -ej – ulica na Rokiciu wytyczona i nazwana w 1995 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika baśń 'opowieść o treści fantastycznej’.

BATALIONÓW CHŁOPSKICH – ulica na Retkini, wytyczona i nazwana w 1979 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Bataliony Chłopskie 'konspiracyjne oddziały zbrojne polskiego ruchu ludowego, działające w latach 1940-1945, powołane do walki zbrojnej z okupantem’.

BATALIONU PLATERÓWEK – ulica położona w byłych granicach miasta Konstantynów pod nazwą Krakowska, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1988 r. ♦ Nazwa upamiętniająca poświęcona 1. Samodzielnemu Batalionowi Kobiecemu im. Emilii Plater, pododdziałowi piechoty Wojska Polskiego sformowanemu w 1943 r. w Sielcach nad Oką.

Stefana BATOREGO – ulica na Widzewie, południowa przecznica ul. Rokicińskiej pod nazwą → Wesołej. W 1920 r. przemianowana na Stefana Batorego. ♦ Nazwa upamiętniająca: Stefan Batory, 1533-1586, książę Siedmiogrodu, ożeniony z Anną Jagiellonką, król Polski w latach 1576-1586.

**BAUMGOLDA, wymowa: Bałmgolda – ♦ Nazwa uzasadniona terenowo; Baumgold był właścicielem terenów, na których ulica została wytyczona; → Hutnicza.

**BAWEŁNIANA, -ej – niewielka ulica na Widzewie znana od 1921 r. W latach 70. XX w. zniknęła pod nową zabudową. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bawełna 'roślina włóknodajna’.

BAZALTOWA, -ej – ulica na Stokach wytyczona i nazwana w 1953 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bazalt 'magmowa skała wylewna o barwie czarnej, używana jako materiał drogowy’.

*BAZAR – ♦ Nazwa uzasadniona terenowo, utworzona od rzeczownika bazar 'plac albo pomieszczenie ze straganami lub budkami, gdzie się sprzedaje różnorodne towary; targowisko’; nazwa odzwierciedla handlowy charakter obiektu; → plac Piastowski.

BAZAROWA // BAZARNA, -ej – ulica na Bałutach. Na planie miasta z 1906 r. jako Bazarna, następnie nazwa w obecnym kształcie. ♦ Nazwa uzasadniona terenowo, utworzona od rzeczownika bazar, 'plac albo pomieszczenie ze straganami lub budkami, gdzie się sprzedaje różnorodne towary; targowisko’; biegnie wzdłuż placu targowego, nazywanego dawniej Bazarem a obecnie placem Piastowskim.

BAŻANCIA, -ej – ulica na terenie Arturówka istniejąca pierwotnie jako Druskiennicka, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bażant 'ptak łowny z rodziny kurowatych’.

BECZKOWA, -ej – ulica w Rudzie Pabianickiej istniejąca pierwotnie jako Droga Prywatna, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika beczka 'duże naczynie drewniane z klepek’.

BEDNARSKA, -ej – zachodnia przecznica ul. Rzgowskiej biegnąca do ul. Pabianickiej. Obecna na planie z 1910 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bednarz 'rzemieślnik wyrabiający naczynia z drewna’.

BELGIJSKA, -ej – ulica na Teofilowie wytyczona i nazwana w 1995 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od nazwy państwa Belgia.

Józefa BEMA – ulica na Radogoszczu, wschodnia przecznica Zgierskiej istniejąca od 1930 r. pod tą nazwą. Po włączeniu do Łodzi zachowała nazwę. ♦ Nazwa upamiętniająca: Józef Bem, 1794-1850, generał, teoretyk wojskowości, uczestnik Powstania Listopadowego, dowódca rewolucyjnych wojsk na Węgrzech w 1848 r.

*Józefa BEMA – ♦ Nazwa upamiętniająca: Józef Bem, 1794-1850, generał, teoretyk wojskowości, walczący w Powstaniu Listopadowym, dowódca rewolucyjnych wojsk na Węgrzech w 1848 r.; → Prożka.

*Św. BENEDYKTA – ♦ Nazwa upamiętniająca: św. Benedykt, ok. 480-547, eremita, autor reguły zakonnej nazwanej Benedyktyńską; być może nazwa nadana na cześć Benedykta Tykla, współtwórcy Łodzi fabrycznej; człon święty może podlegać elipsie; → 6 Sierpnia.

Maurycego BENIOWSKIEGO – ulica na Chojnach istniejąca pierwotnie jako Słowackiego, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, znaczeniowo nawiązująca do poprzedniej nazwy, utworzona od tytułu poematu Juliusza Słowackiego Beniowski. Maurycy Beniowski, 1746-1786, podróżnik i awanturnik, kosmopolita.

Hersza BERLIŃSKIEGO – ulica na Bałutach znana w 1910 r. jako → Pieprzowa. Przemianowana w 1963 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Hersz Berliński, 1908-1944, łodzianin, żydowski działacz ruchu oporu podczas II Wojny Światowej. W dzieciństwie mieszkał przy tej ulicy.

*BERTY – ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od imienia żeńskiego Berta; → Ormiańska.

BERYLOWA, -ej – ulica na Radogoszczu, wytyczona i nazwana w 1989 r. W 1995 r. włączona do niej zachodnia część Onyksowej. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika beryl 'minerał, jego odmiany krystaliczne są kamieniami szlachetnymi’. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo.

BETONOWA, -ej – ulica w Rudzie Pabianickiej początkowo Mickiewicza. Po włączeniu do Łodzi w 1945 r. zachowała nazwę. W 1951 r. przemianowana. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika beton 'mieszanina cementu, kruszywa i wody, materiał budowlany’.

BEZPIECZNA, -ej – ulica na Chojnach, po włączeniu do miasta w 1945 r. zachowała nazwę. ♦ Nazwa bez uzasadnienia terenowego, utworzona od przymiotnika bezpieczny 'spokojny; niczym nie zagrożony’.

BĘDZIŃSKA, -ej – wschodnia przecznica ul. Pabianickiej na Kuraku, istniejąca od 1932 r. ♦ Nazwa nieuzasadniona terenowo, utworzona od nazwy Będzin 'miasto na Górnym Śląsku, leżące nad Czarną Przemszą’.

BIAŁA, -ej – niewielka uliczka na Bałutach, obecna pod tą nazwą od 1910 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia o charakterze metaforycznym, utworzona od przymiotnika biały 'mający barwę właściwą śniegowi, mleku; jasny, czysty’; zob. też Popiela, Skargi.

BIAŁORUSKA, -ej – ulica na Stokach wzdłuż kolei obwodowej. Znana od 1932 r. jako → Słonimska. Przemianowana na Białoruską w 1951 r. ♦ Nazwa nieuzasadniona terenowo, utworzona od nazwy Białoruś 'państwo sąsiadujące z Polską’.

BIAŁOSTOCKA, -ej – ulica na Chojnach istniejąca pierwotnie jako Polska. Po włączeniu do miasta przemianowana w 1951 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od nazwy miejscowej Białystok.

BIAŁOWIESKA, -ej – ulica w Rudzie Pabianickiej, wytyczona i nazwana w 1951 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od nazwy miejscowej Białowieża.

BIAŁYCH RÓŻ – ulica na Teofilowie, wytyczona i nazwana w 1994 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od motywu zaczerpniętego z pieśni partyzanckiej Rozkwitały pęki białych róż.

*BICHA – ♦ Nazwa uzasadniona terenowo; Bich był właścicielem gruntów, na których ulicę wytyczono; → Sierakowskiego.

*BIEDERMANNA, wymowa: Bidermana – ♦ Nazwa uzasadniona terenowo, Biederman (najprawdopodobniej chodzi o Roberta), 1836-1899, przemysłowiec łódzki, senior rodu, społecznik, był właścicielem terenów na których ulica znajdowała się; → Sułkowskiego.

BIEDRONKOWA, -ej – ulica na osiedlu Liściasta, wytyczona i nazwana w 1981 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika biedronka 'chrząszcz z rodziny biedronkowatych’.

Władysława BIEGAŃSKIEGO – wschodnia przecznica ulicy Zgierskiej. Nazwa od 1931 r. W sąsiedztwie był szpital zakaźny. Być może wpłynął na imię patrona ulicy, choć sam szpital został nazwany imieniem Biegańskiego dopiero w 1953 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Władysław Biegański, 1857-1917, lekarz internista, społecznik, filantrop, który zajmował się głównie chorobami zakaźnymi.

BIEGUNOWA, -ej – ulica na Manii powstała w 1913 r. bez nazwy. ♦ Nazwa być może uzasadniona terenowo, o charakterze metaforycznym, bowiem była to północna granica terenu należącego do miasta; utworzona od rzeczownika biegun 'o czymś, co występuje na krańcu’ bądź 'obszar o najniższej temperaturze’.

BIELAŃSKA, -ej – ulica na Stokach znana od 1930 r. ♦ Nazwa uzasadniona terenowo, utworzona od rzeczownika biel, biela 'mokradło, bagno, podmokła łąka’ lub też bez uzasadnienia terenowego – od Bielany – nazwy własne z terenu Warszawy i Krakowa.

BIELICOWA, -ej – ulica w sąsiedztwie stacji kolejowej Łódź-Żabieniec, wyodrębniona w 1976 r. z północnej części ul. Kwiatowej. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bielica 'rodzaj gleby’. Ulica położona wśród innych o nazwach związanych z rolnictwem.

*Rynek BIELNIKOWY, -u, -ego – widoczny na planie w 1847 r. Miał być centralnym placem osady Łódka, ale wkrótce jego funkcje przejął leżący po przeciwnej stronie ul. Piotrkowskiej Rynek Fabryczny a potem Górny Rynek. Dziś istnieje w tym miejscu niewielki skwerek bez nazwy. ♦ Nazwa uzasadniona terenowo, utworzona od rzeczownika bielnik 'oddział fabryki włókienniczej, w którym odbywa się bielenie tkanin’; przy rynku znajdował się bielnik Kopischa.

BIELSKA, -ej – ulica na Młynku pierwotnie bezimienna, po włączeniu do Łodzi nazwana w 1946 r. Książęca. W 1951 r. (nieoficjalnie już w 1948) przemianowana. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od nazwy miejscowej Bielsk lub Bielsko.

BIERNA, -ej – ulica w Rudzie Pabianickiej istniejąca pierwotnie jako Grunwaldzka, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od przymiotnika bierny 'obojętny, niezaangażowany’.

**Bolesława BIERUTA – ulica na Radogoszczu wytyczona i nazwana w 1979 r. Nazwa anulowana w 1990 r. Wówczas ulica zniknęła pod nową organizacją przestrzeni osiedlowej, częściowo wchłonięta przez ul. Jeziorną. ♦ Nazwa upamiętniająca: Bolesław Bierut, 1892-1956, działacz komunistyczny, prezydent PRL w latach 1947-1952, premier w latach 1952-1954.

*Park im. Bolesława BIERUTA – ♦ Nazwa upamiętniająca: Bolesław Bierut, 1892-1956, działacz komunistyczny, I sekretarz KC PPR, prezydent RP w latach 1947-1952, premier w latach 1952-1954; → park Staromiejski.

BIESZCZADZKA, -ej – ulica na terenie dawnej wsi Górki Stare, po włączeniu do miasta została w 1946 r. nazwana Górki Stare. W 1964 r. przemianowana. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od nazwy geograficznej Bieszczady.

BILARDOWA, -ej – ulica w Rudzie Pabianickiej wytyczona i nazwana w 1984 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bilard 'rodzaj gry’.

Oleńki BILLEWICZÓWNY – ulica na Olechowie wytyczona i nazwana w 1987 r. Jacka Soplicy. Przemianowana w 1989 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od imienia i nazwiska bohaterki Potopu H. Sienkiewicza. Ulica leży na osiedlu im. H. Sienkiewicza, na którym większość ulic ma nazwy zaczerpnięte z twórczości pisarza.

Rondo im. Alfreda BIŁYKA – skrzyżowanie ulic Zgierskiej, Sikorskiego i al. Włókniarzy, powstało w latach 90. XX w. Nazwę nadano w 2003 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Alfred Michał Biłyk, 1889-1939, major, komendant garnizonu Łodzi w latach 1918-1922.

BISKUPIŃSKA, -ej – ulica w Rudzie Pabianickiej istniejąca pierwotnie jako Poznańska, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od nazwy miejscowej Biskupin.

Anastazego BITTDORFA – ulica biegnąca na terenie byłej wsi Nowy Imielnik, z chwilą włączenia do Łodzi nazwana w 1994 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Anastazy Bittdorf, 1840-1900, farbiarz łódzki, setnik kosynierów, ranny w walkach pod Dobrą w 1863 r. Zesłany do Rosji. Zmarł w Łodzi.

BIWAKOWA, -ej – ulica biegnąca na terenie byłych wsi Lublinek i Łaskowice, z chwilą włączenia do Łodzi nazwana w 1988 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika biwak 'odpoczynek w namiotach podczas wycieczki turystycznej’.

BLACHARSKA, -ej – ulica na Bałutach. Istnieje na mapie od 1913 r. pod nazwą Kajetana → Kwiatkowskiego. W 1932 r. przemianowana na Blacharską; ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika blacharz 'rzemieślnik wykonujący przedmioty z blachy’.

BLISKA, -ej – ulica na osiedlu Marianów, wytyczona i nazwana w 1995 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od przymiotnika bliski 'niedaleki, nieodległy’.

Jana Gottlieba BLOCHA – ulica na Olechowie, wytyczona i nazwana w 1994 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Jan Gottlieb Bloch, 1836-1902, polski finansista i przedsiębiorca, twórca i budowniczy kilku ważnych linii kolejowych, w tym Drogi Żelaznej Fabryczno – Łódzkiej.

BLOKOWA, -ej – ulica w Rudzie Pabianickiej istniejąca pierwotnie jako Traugutta, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1946 r. ♦ Nazwa być może terenowo uzasadniona, utworzona od rzeczownika blok 'kilkupiętrowy budynek mieszkalny o powtarzalnych segmentach’.

BLUSZCZOWA, -ej – ulica na Marysinie widoczna na planie z 1937 r. jako → Zawiszy. W 1946 r. przemianowana. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bluszcz 'roślina, pnącze lub płożący się krzew, uprawiany jako roślina ozdobna’. Zbliżona tematycznie do nazw sąsiednich ulic pochodnych od nazw roślin.

BŁAWATNA, -ej – ulica na Wiskitnie, istniejąca pierwotnie jako Sandomierska, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bławat 'kosztowna tkanina jedwabna, przeważnie koloru błękitnego’. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach znaczeniowo związanych z włókiennictwem.

BŁĘDOWSKA, -ej – ulica osiedlowa na Rokiciu, wytyczona i nazwana w 1961 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od nazwy geograficznej Pustynia Błędowska. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo (np. Pustynnej).

BŁĘKITNA, -ej – ulica na Chojnach, na osiedlu Komorniki, po włączeniu do miasta w 1945 r. zachowała nazwę. ♦ Nazwa bez uzasadnienia terenowego, utworzona od przymiotnika błękitny 'kolor niebieski’.

*BŁĘKITNA, -ej – ♦ Nazwa być może uzasadniona terenowo, utworzona od rzeczownika błękit 'niebieska barwa’; ulica biegnie wzdłuż rzeki Bałutki; → Radłowa.

BŁOŃSKA, -ej – ulica na Polesiu. Na planach od 1913 r. ♦ Nazwa uzasadniona terenowo, utworzona od rzeczownika błonie 'duża przestrzeń, równina pokryta trawą, duże pastwisko, rozległa łąka’; ulica znajdowała się przy niezagospodarowanym terenie.

BŁOTNA, -ej – ulica na pograniczu Rokicia i Chocianowic. ♦ Nazwa być może terenowo uzasadniona, utworzona od rzeczownika błoto 'podmokły, pokryty błotem’.

BOBOWA, -ej – ulica na Manii. Na planach od 1921 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bób 'roślina strączkowa; bober’. Zbliżona tematycznie do nazw sąsiednich ulic pochodnych od nazw roślin, krzewów i kwiatów.

BOBSLEJOWA, -ej – ulica osiedlowa na Retkini, wytyczona i nazwana w 1987 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bobsleje 'ciężkie metalowe sanki sportowe’. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach dotyczących sportu.

BOCIANIA, -ej – ulica na Rogach, istniejąca pierwotnie jako Źródlana, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bocian 'gatunek ptaka’. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo.

BOCZNA, -ej – ulica na Wiskitnie. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od przymiotnika boczny 'położony z boku’.

**BOCZNA, -ej – ulica wytyczona w 1853 r. w obrębie nowej osady prządków Łódka. Nazwę zatwierdzono w 1863 r. W 1988 r. weszła w skład ul. Sienkiewicza. ♦ Nazwa uzasadniona terenowo, utworzona od rzeczownika bok 'skraj, ubocze’; boczny 'będący na bok od czegoś’; nazwa opisująca położenie ulicy względem centrum osady Łódka.

Eugeniusza BODO – ulica osiedlowa na Widzewie, wytyczona i nazwana w 1994 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Eugeniusz Bodo, właściwie: Bogdan Eugene Junod, 1899-1943, gwiazda przedwojennego kina, popularny aktor dwudziestolecia międzywojennego.

*Plac im. Ignacego BOERNERA, wymowa: Bernera – ♦ Nazwa upamiętniająca: Ignacy August Boerner, 1875-1933, inżynier mechanik, pułkownik Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, członek PPS-u i bliski współpracownik J. Piłsudskiego, minister poczt i telegrafów w rządach II RP; → plac Barlickiego.

Wojciecha BOGUSŁAWSKIEGO – niewielka ulica na Kuraku znana pod tą nazwą od 1930 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Wojciech Bogusławski, 1757-1829, aktor, śpiewak operowy, reżyser, twórca polskiej sceny narodowej, pisarz.

Heleny BOGUSZEWSKIEJ – ulica na terenie Andrzejowa pierwotnie istniejąca jako ul. PKWN, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1988 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Helena Boguszewska, 1886-1978, pisarka.

BOHATERÓW MONTE CASSINO – ulica na Złotnie, wytyczona i nazwana w 1996 r. ♦ Nazwa o charakterze pamiątkowym poświęcona uczestnikom bitwy o wzgórze Monte Cassino stoczonej w maju 1944 r. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo.

BOHATERÓW POWSTANIA STYCZNIOWEGO – ulica na Nowym Złotnie, wytyczona i nazwana w 1989 r. ♦ Nazwa o charakterze pamiątkowym; upamiętnia uczestników powstania narodowego, które wybuchło 22 stycznia 1863 r. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo.

BOHATERÓW WRZEŚNIA – ulica położona w byłych granicach miasta Konstantynowa pod nazwą Owsiana. Po włączeniu do Łodzi przemianowana w 1988 r. ♦ Nazwa o charakterze pamiątkowym poświęcona uczestnikom wojny obronnej we wrześniu 1939 r. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo.

Karola BOHDANOWICZA – ulica na Rokiciu powstała w 1936 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Karol Bohdanowicz, 1864-1947, geolog, geograf i podróżnik, badacz Azji.

Franciszka BOHOMOLCA – ulica na Dąbrowie istniejąca od 1933 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Franciszek Bohomolec, 1720-1784, jezuita, komediopisarz, poeta, publicysta, jeden ze współtwórców polskiego Oświecenia.

*Kazimierza BOJARSKIEGO – ♦ Nazwa upamiętniająca: Kazimierz Bojarski, 1889-1914, działacz socjalistyczny i niepodległościowy POW i PPS; → Brauna.

BOJEROWA, -ej – ulica osiedlowa na Retkini, wytyczona i nazwana w 1987 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bojer  'jacht na 3 płozach, ożaglowany, poruszający się po lodzie lub ubitym śniegu’. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach dotyczących sportu.

BOJOWNIKÓW GETTA WARSZAWSKIEGO – ulica wytyczona na Starym Mieście w latach 1859-1860, łącząca dzielnicę Starego Miasta z nowo wówczas utworzoną dzielnicą tzw. Jerozolimską, stanowiącą miejsce osadnictwa ludności żydowskiej. Nazwana w 1863 r. → Aleksandryjską. W 1933 r. przemianowana na → Żydowską, a w 1947 r. zyskała obecną nazwę. ♦ Nazwa upamiętniająca walczących z Niemcami w getcie warszawskim w okresie II Wojny Światowej.

BOKSERSKA, -ej – ulica osiedlowa na Retkini, początkowo bezimienna została nazwana w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bokser 'pięściarz, sportowiec uprawiający boks’. Ulica leży w sąsiedztwie innych o nazwach związanych ze sportem.

BOKSYTOWA, -ej – ulica na Radogoszczu, wytyczona i nazwana w 1989 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika boksyt 'skała osadowa, biała, szara lub czerwona’. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo.

BOLESŁAWA – ulica w Rudzie Pabianickiej włączona do miasta w 1945 r. zachowała dawną nazwę. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od imienia męskiego Bolesław.

BOLESŁAWA KRZYWOUSTEGO – ulica osiedlowa na Olechowie wytyczona i nazwana w 1991 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Bolesław Krzywousty, 1086-1138, książę, władca państwa polskiego z dynastii Piastów w latach 1102-1138. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo.

BOLESŁAWA SZCZODREGO – ulica osiedlowa na Olechowie wytyczona i nazwana w 1986 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Bolesław II Szczodry (Śmiały), ok. 1042 – ok. 1082, król Polski w latach 1076-1079.

BOLESŁAWA ŚMIAŁEGO – ulica osiedlowa na Olechowie wytyczona i nazwana w 1986 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Bolesław II Śmiały (Szczodry) , ok. 1042 – ok. 1082, władca Polski z dynastii Piastów, panujący w latach 1076-1079.

BOLESŁAWÓW – ulica na terenie Feliksina. ♦ Nazwa bez terenowe uzasadnienia, upamiętniająca władców polskich noszących imię Bolesław.

BOLKA ŚWIDNICKIEGO – ulica osiedlowa na Olechowie wytyczona i nazwana w 1986 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Bolko Świdnicki, ur. pomiędzy 1309 a 1312 – 1368, książę piastowski na Śląsku.

*BONIFRATERSKA, -ej – ♦ Nazwa nadana od tam znajdującego się zakonu bonifratrów; → Łazowskiego.

BOROWA, -ej – ulica na Manii widoczna na planie z 1921 r. bez nazwy. Przemianowana w 1937 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bór 'las sosnowy; duży, gęsty las’. Zbliżona tematycznie do nazw sąsiednich ulic pochodnych od nazw przyrodniczych.

Tekli BOROWIAK – ulica w dzielnicy Widzew, widoczna na planie w 1921 r. pod nazwą → Marty. W 1932 r. przemianowana na → Pińską, a w 1951 r. zyskała imię Tekli Borowiak. ♦ Nazwa upamiętniająca: Tekla Borowiak, pseudonim „Ciotka”, 1894-1943, łódzka prządka, przodownica pracy, działaczka PPR.

Marcina BOROWICZA – ulica osiedlowa na Teofilowie, wytyczona i nazwana w 1994 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od imienia i nazwiska bohatera powieści S. Żeromskiego Syzyfowe prace. Ulica położona jest na terenie osiedla im. S. Żeromskiego, na którym większość ulic ma imiona bohaterów jego utworów.

BORÓWKOWA, -ej – ulica na Radogoszczu, wschodnia przecznica Zgierskiej, nazwana w 1981 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika borówka 'niska krzewinka z rodziny wrzosowatych o czerwonych jadalnych owocach’. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo.

**BORSUCZA, -ej – południowa przecznica ul. Piłsudskiego znana w 1910 r. jako → Kijowska. W 1933 r. przemianowana na Borsuczą, która po 1984 r. zniknęła pod nową zabudową. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika borsuk 'ssak z rodziny łasicowatych’.

BORUTY – ulica na Rogach istniejąca pierwotnie jako Cicha, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od nazwy własnej Boruta 'fikcyjna postać diabła zamieszkującego podziemia zamku w Łęczycy’.

Macieja BORYNY – ulica osiedlowa na Teofilowie, początkowo bezimienna nazwana w 1994 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od imienia i nazwiska bohatera powieści Władysława Reymonta Chłopi. Ulica położona jest na terenie osiedla im. Władysława Reymonta, na którym większość ulic ma imiona bohaterów Reymontowskich.

*BORYSZA // BURESZA – ♦ Nazwa uzasadniona: Borysz // Buresz, mieszczanin, parcelant, na gruntach, których był właścicielem, wytyczona została nowa ulica, nazwana jego nazwiskiem; → Piekarska.

BOSMAŃSKA, -ej – ulica w Rudzie Pabianickiej istniejąca pierwotnie jako Obywatelska, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bosman 'stopień podoficerski w marynarce wojennej’. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo.

BOTANICZNA, -ej – ulica znajdująca się w dzielnicy Bałuty, położona na obrzeżach parku → Julianowskiego wśród innych ulic o tematycznych nazwach przyrodniczych. Nazwa nadana w 1932 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika botanika 'tutaj: o czymś, co dotyczy roślin’; zbliżona tematycznie do nazw sąsiednich ulic.

Tadeusza BOYA-ŻELEŃSKIEGO – ulica na Dołach powstała w 1931 r. jako → Środkowa. W 1961 r. otrzymała nową nazwę. ♦ Nazwa upamiętniająca: Tadeusz Boy-Żeleński, 1874-1941, pisarz, tłumacz, poeta, satyryk, publicysta, krytyk literacki i teatralny.

BRACKA, -ej – ulica na Marysinie powstała tuż po 1913 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia o charakterze metaforycznym, utworzona od rzeczownika brat 'człowiek, z którym jest się związanym przez pokrewieństwo lub też przyjaźnią; towarzysz’.

*BRAJERA – ♦ Nazwa uzasadniona: Józef Brajer, mieszczanin, parcelant, na gruntach, których był właścicielem, wytyczona została nowa ulica, nazwana jego nazwiskiem; → Murarska.

*BRASŁAWSKA, -ej – ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od nazwy Brasław 'miasto na Białorusi, w okresie międzywojennym w granicach Polski’; → Pilarskiego.

BRATERSKA, -ej – ulica znajdująca się w dzielnicy Polesie, istnieje pod tą nazwą od początku XX w. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia o charakterze metaforycznym, utworzona od przymiotnika braterski 'przyjacielski, serdeczny, przyjazny’.

BRATKOWA, -ej – ulica na terenie Mileszek istniejąca pierwotnie jako Krótka, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1988 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bratek 'roślina ozdobna o różnobarwnych, aksamitnych kwiatach’. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo.

BRATYSŁAWSKA, -ej – ulica prowadząca na Karolew. Znana od początku XX w. jako → Polna. W 1932 r. przemianowana na → Kwiecistą, a w 1948 r. zmieniła nazwę na Bratysławską. W latach 70. XX w. przedłużona wchłonęła ulicę → Kolarską. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od nazwy Bratysława 'stolica Słowacji’.

Mieczysława BRAUNA, wymowa: Brałna – ulica na Dołach powstała w 1946 r. jako Kazimierza → Bojarskiego. Przemianowana w 1951 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Mieczysław Braun, właściwie: Aleksander Mieczysław Bronsztejn, 1902-1942, łódzki poeta i adwokat żydowskiego pochodzenia. Przedstawiciel tzw. poezji pracy. Zmarł w warszawskim getcie.

**BROMILSKA, -ej – ulica na Kuraku, obecna na planach miasta od 1937 r. W latach 60. XX w. zniknęła pod nową zabudową. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, niejasna.

Władysława BRONIEWSKIEGO – wschodnia przecznica Rzgowskiej znana od 1932 r. jako → Literacka. Przemianowana w 1964 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Władysław Broniewski, 1897-1962, poeta, przedstawiciel liryki rewolucyjnej, tłumacz.

Rondo im. Władysława BRONIEWSKIEGO – skrzyżowanie u zbiegu ulic Broniewskiego, Rydza-Śmigłego i Niższej na trasie Gdańsk-Wrocław ♦ Nazwa uzasadniona terenowo; ponowiona nazwa ulicy, przy której rondo powstało.

BRONISIN, -a – południowa przecznica ul. Kolumny biegnąca w granicy byłej wsi Bronisin. Z chwilą włączenia do Łodzi nazwana w 1988 r. ♦ Nazwa ponowiona z nazwy wsi.

BRONISŁAWY – wschodnia przecznica Rzgowskiej, po włączeniu do Łodzi w 1945 r. zachowała nazwę. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od imienia żeńskiego Bronisława.

BRONOWA, -ej – ulica na Żabieńcu istniejąca pierwotnie jako Akacjowa, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika brona 'narzędzie rolnicze do spulchniania i oczyszczania roli’. Ulica leży w sąsiedztwie innych o nazwach związanych z rolnictwem.

BROWARNA, -ej – ulica na Kuraku, jest na planie w 1910 r., ale bez nazwy. W 1921 r. na mapie jako Browarna. ♦ Nazwa być może uzasadniona terenowo, choć rodzaj motywacji niejasny. Utworzona od rzeczownika browar 'wytwórnia piwa’.

BRÓJECKA, -ej – ulica na terenie Wiskitna istniejąca pierwotnie jako Parkowa wraz z jej bezimiennym przedłużeniem z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1988 r. ♦ Nazwa z terenowym uzasadnieniem, utworzona od nazwy pobliskiej wsi Brójce. Ulica biegnie w jej kierunku.

Józefa BRUDZIŃSKIEGO – ulica na Marysinie wytyczona w 1932 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Józef Brudziński, 1874-1917, lekarz, pediatra i neurolog, działacz społeczny i polityczny związany z Łodzią.

BRUKOWA, -ej – północna przecznica ul. Limanowskiego od pocz. XX w. W 1989 r. przedłużona. Była pierwszą na tym terenie drogą brukowaną, stąd nazwa. ♦ Nazwa uzasadniona terenowo, utworzona od rzeczownika bruk 'nawierzchnia drogowa twarda, nie ulepszona, ułożona z kamienia polnego’.

BRUKSELSKA, -ej – ulica na terenie osiedla Mikołajew wytyczona i nazwana w 1999 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od nazwy miasta Bruksela.

BRUS, -a – przecznica ul. Konstantynowskiej idąca do osady Brus, początkowo bez nazwy, po włączeniu do miasta w 1945 r. otrzymała nazwę osady, do której biegła. ♦ Nazwa ponowiona.

BRUSKA, -ej – ulica na Złotnie powstała w latach 30. XX w. Biegła w kierunku folwarku Brus. ♦ Nazwa uzasadniona terenowo; zob. też → Brużycka.

BRUZDOWA, -ej – ulica na terenie Kałów istniejąca bez nazwy, z chwilą włączenia do Łodzi została nazwana w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bruzda 'zagłębienie między skibami lub zagonami’. Ulica leży w sąsiedztwie innych o nazwach związanych z rolnictwem.

BRUŻYCKA, -ej – mała uliczka w sąsiedztwie ul. Pabianickiej widoczna na planie z 1937 r. jako → Bruska. Przemianowana w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od nazwy Brużyca 'wieś nad Bzurą, obecnie w granicach Aleksandrowa Łódzkiego’.

BRYDŻOWA, -ej – ulica w Rudzie Pabianickiej wytyczona i nazwana w 1961 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika brydż 'gra w karty’.

BRYLANTOWA, -ej – ulica na Rogach wytyczona i nazwana w 2009 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika brylant 'oszlifowany diament; drogocenny kamień szlachetny’.

Salomei BRYNICKIEJ – ulica na Teofilowie, początkowo bezimienna nazwana w 1994 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia; Salomea Brynicka, postać literacka, jedna z bohaterek powieści S. Żeromskiego Wierna rzeka. Ulica położona jest na terenie osiedla im. S. Żeromskiego, na którym większość ulic ma imiona bohaterów jego utworów.

Jana BRZECHWY – ulica na Zarzewie. Od 1932 r. znana jako → Hrubieszowska. W 1969 r. przemianowana. ♦ Nazwa upamiętniająca: Jan Brzechwa, właściwie: Jan Wiktor Lesman, 1898-1966, poeta, autor wielu znanych bajek i wierszy dla dzieci, satyrycznych tekstów dla dorosłych.

BRZEGOWA, -ej – ulica na osiedlu Radogoszcz Wschód nazwana w 1953 r. ♦ Nazwa uzasadniona brzegowym położeniem wzdłuż ogródków działkowych.

BRZESKA, -ej – południowa przecznica ul. Wojska Polskiego. Widoczna na planach od 1906 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, związana z nazwami miejscowości typu Brzesko, Brzeg itp.

BRZEZIŃSKA, -ej – ulica wychodząca z placu Kościelnego będąca początkiem traktu do Brzezin. Widoczna pod tą nazwą na planie z 1847 r. Oficjalnie nazwa zatwierdzona w 1863 r. Przemianowana w 1945 r. na Wojska Polskiego. Obecnie nazwa dotyczy części ulicy za wiaduktem kolei obwodowej, która kończy się przy Nowosolnej. ♦ Nazwa uzasadniona terenowo; ulica prowadzi w kierunku Brzezin, miasta powiatowego w woj. łódzkim; → Wojska Polskiego.

BRZEŹNA, -ej – wschodnia przecznica Piotrkowskiej będąca fragmentem ulicy wytyczonej w 1827 r. przy organizacji osady Łódka, biegnącej od ul. Długiej (Gdańskiej) do Dzikiej (Sienkiewicza). Od 1863 r. odcinek ulicy od Piotrkowskiej na zachód przemianowano na → Radwańską, wschodni zaś nazwano Bulwary Fabryczne. Po latach powraca nazwa Brzeźnej. ♦ Nazwa uzasadniona terenowo, utworzona od rzeczownika brzeg; ulica biegła wzdłuż brzegu kanału fabrycznego; zob. też Radwańska.

BRZOSKWINIOWA, -ej – ulica na Radogoszczu istniejąca pierwotnie jako Warmińska, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika brzoskwinia 'persica’. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo.

BRZOZOWA, -ej – ulica poprzeczna do ul. Przybyszewskiego wytyczona w latach 20. XIX w. na terenie dawnej osady Nowa Łódka. Nazwę otrzymała na początku XX w. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika brzoza 'gatunek drzewa’; zbliżona tematycznie do nazw sąsiednich ulic pochodzących od nazw drzew.

Stanisława BRZOZOWSKIEGO – niewielka uliczka na Rokiciu widoczna w 1921 r. bez nazwy. Zyskała nazwę w latach 30. XX w. ♦ Nazwa upamiętniająca: Stanisław Brzozowski, 1878-1911, filozof, krytyk literacki, powieściopisarz i publicysta.

Stanisława BRZÓSKI – ulica w dzielnicy Bałuty, równoległa do Zgierskiej, wytyczona w końcu XIX w. w czasie parcelacji. W jej skład weszły dwie dotychczasowe ulice → Golca oraz → Dębowa. Jako ulica prywatna nazwana została nazwiskiem właściciela Golca. Imię obecne otrzymała w 1920 r. ♦ Nazwa upamiętniająca: Stanisław Brzóska, 1832-1865, ksiądz, działacz niepodległościowy, naczelny kapelan Powstania Styczniowego w stopniu generała, więziony przez władze carskie za wygłaszanie patriotycznych kazań, stracony publicznie.

*Mariana BUCZKA – ♦ Nazwa upamiętniająca: Marian Buczek, 1896-1939, działacz komunistyczny, zginął w kampanii wrześniowej; → Kamińskiego.

BUDOWLANA, -ej – ulica na Chojnach istniejąca pierwotnie jako Tylna, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika budowla 'duży budynek’.

BUDY, Bud – ulica na Sikawie istniejąca pierwotnie bez nazwy, po włączeniu do Łodzi nazwana w 1946 r. ♦ Nazwa zawiera część nazwy wsi Budy Sikawa.

BUDZISZYŃSKA, -ej – ulica na Chojnach istniejąca pierwotnie jako Pogodna, z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od nazwy miejscowej Budziszyn. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo.

BUKOWA, -ej – ulica na Julianowie znana jako prywatna ulica → Szmidta. Od 1932 r. przemianowana. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika buk 'gatunek drzewa’; zbliżona tematycznie do nazw sąsiednich ulic pochodzących od nazw drzew.

BULWAROWA, -ej – ulica w Rudzie Pabianickiej wytyczona i nazwana w 1984 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bulwar 'szeroka zadrzewiona ulica miejska’.

*BULWARY FABRYCZNE – ♦ Nazwa uzasadniona terenowo, utworzona od rzeczownika bulwar 'szeroka zadrzewiona ulica o charakterze spacerowym lub komunikacyjnym’; bulwary znajdowały się koło fabryk; → Brzeźna.

BUŁGARSKA, -ej – ulica na Chojnach istniejąca pierwotnie jako Mikołajewska. Z chwilą włączenia do Łodzi zachowała nazwę. W 1951 r. przemianowana. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od nazwy państwa Bułgaria.

BURSZTYNOWA, -ej – ulica w Nowosolnej początkowo bez nazwy, z chwilą włączenia do Łodzi nazwana w 1988 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bursztyn 'kopalna żywica drzew iglastych, występująca w postaci żółtych lub brunatnych bryłek’. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo.

BURTOWA, -ej – ulica na Rokiciu istniejąca pierwotnie jako Prusa. Z chwilą włączenia do Łodzi przemianowana w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika burta 'boczna ściana łodzi, statku itp.’. Ulica położona w sąsiedztwie innych o nazwach zbliżonych znaczeniowo.

BURZLIWA, -ej – ulica na osiedlu Pienista. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od przymiotnika burzliwy 'niosący, zapowiadający burzę; burzący się, wzburzony’.

**BUŻAŃSKA, -ej – ulica na Bałutach, biegnąca od ul. Źródłowej, nazwa znana od 1933 r. W latach 60. XX w. zniknęła pod ogródkami działkowymi. ♦ Nazwa bez uzasadnienia terenowego, utworzona od nazwy Bug 'rzeka w Polsce i na Ukrainie, lewy dopływ Narwi’.

BYDGOSKA, -ej – ulica na Bałutach, obecna na planach od 1913 r. jako → Feliksa, w 1932 r. zyskała obecną nazwę. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od nazwy Bydgoszcz 'miasto w woj. kujawsko-pomorskim, położone nad Wisłą; największe w regionie’.

BYLINOWA, -ej – ulica osiedlowa na Grabieńcu, początkowo bezimienna, po włączeniu do miasta nazwana w 1946 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bylina 'zielna roślina wieloletnia’.

BYSTRA, -ej – ulica biegnąca na terenie byłej wsi Lublinek, z chwilą włączenia do Łodzi nazwana w 1988 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od przymiotnika bystry 'szybki’.

BYSTRZYCKA, -ej – północna przecznica ul. Pomorskiej widoczna na planach z początku XX w. Początkowo zwana → Dolno-Wschodnią (być może ze względu na to, że ulica była równoległa do Dolnej, położona od niej dalej na wschód). Niewielki jej odcinek odchodzący od Pomorskiej w 1921 r. nosił nazwę → Dolne Stoki. Od 1936 r. w całości przemianowana na Bystrzycką. W 1961 r. zyskała imię → Lumumby. W 1971 r. odcinkowi od ulicy Telefonicznej na północ przywrócono nazwę Bystrzyckiej. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od nazwy Bystrzyca Kłodzka 'miasto w woj. dolnośląskim lub rzeka Bystrzyca, lewy dopływ Odry’.

BYSZEWSKA, -ej – ulica biegnąca na terenie Nowosolnej, z chwilą włączenia do Łodzi nazwana w 1988 r. ♦ Nazwa z terenowym uzasadnieniem, kierunkowa, utworzona od nazwy miejscowości Byszewy, w której kierunku biegnie ulica.

*BYTOMSKA, -ej – ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od nazwy Bytom 'miasto na Górnym Śląsku’; → Ceramiczna.

*Włady BYTOMSKIEJ – ♦ Nazwa upamiętniająca: Władysława Bytomska, 1904-1938, łódzka włókniarka, działaczka PPS-Lewicy, potem KPP. Zginęła w tajemniczych okolicznościach; → Organizacji Wolność i Niezawisłość.

BZOWA, -ej – ulica na Julianowie znana od 1932 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od rzeczownika bez 'krzew ozdobny, lilak’; zbliżona tematycznie do nazw sąsiednich ulic pochodnych od nazw roślin, krzewów i kwiatów.

Stanisławy BZOWSKIEJ – ulica osiedlowa na Teofilowie, wytyczona i nazwana w 1994 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od imienia i nazwiska bohatera powieści S. Żeromskiego Siłaczka. Ulica położona jest na terenie osiedla im. S. Żeromskiego, na którym większość ulic ma imiona bohaterów jego utworów.

BZURY – ulica na Rogach, na terenie dawnej wsi Łodzianka, wytyczona i nazwana w 1997 r. ♦ Nazwa bez terenowego uzasadnienia, utworzona od nazwy rzeki Bzura.